Wat is waar?
Hoofdstuk 15
In het proces van het doorbreken van het ikbesef wordt de vreugde van de wijsheid zichtbaar.
Het leven en jij zijn een. Wie dat niet weet leeft in verdeeldheid.
De individuele mens is vrij en daardoor beperkt.
Wat kun je weten van geluk, als je niet door het dal van de ellende bent gegaan? Wat kun je weten van vrijheid, als je niet luidkeels tegen de slavernij geprotesteerd hebt? Wat kun je weten van liefde, als je niet hebt verlangd te ontkomen aan alles wat de liefde vertroebeld?
Een dier kan niet beseffen wat onkreukbaarheid is, maar de mens kent het bederf en zoekt steeds de onkreukbaarheid.
Ik wil je laten zien dat, hoewel de individualiteit, het ego, moet oplossen en verdwijnen, de eeuwige essentie, die het leven is, blijft voortduren. Ofschoon het lichaam, de persoonlijke gevoelens, het begrensde denken, onvermijdelijk aan slijtage onderhevig is, kun je niettemin vervuld zijn van dat leven dat geen opdeling kent, geen onderscheid maakt tussen 'dat van jou' en 'dat van mij', dat leven, dat heelheid is. Individualiteit betekent inspanning. En uit die inspanning ontstaat ikbewustzijn. Je inspanningen maken je bewust van jezelf als degene die zich inspant. Als gevolg van je inspanningen, je keuzes en je strijd, krijg je ikbesef en je inspanningen geven je de indruk dat je leeft. De strijd tussen de tegengestelden geeft je het gevoel dat je levendig, actief en energiek bent en geeft je de illusie van individualiteit, van op jezelf staan. Onder individualiteit reken ik ook persoonlijkheid, eigenheid, ego en ikbesef. Je zult je blijven inspannen zolang er iets van individualiteit is. Je zult me vragen: "Als je de inspanningen wegneemt, wat blijft er dan over? Neem de tegenstellingen weg, waar blijf ik dan? Neem me mijn ikbesef af, wat blijft me dan nog over? Als mijn lichaam, mijn emoties en mijn gedachten verdwijnen, wat blijft er dan?" Zulke vragen komen voort uit het idee dat iets dat vergankelijk is eeuwig zou kunnen worden. Dat wil zeggen je wilt dat je lichaam, je geest, je gedachten, eeuwig zullen zijn.
Ik zeg dat het inzicht in het eeuwige in het vergankelijke zetelt. Het ego moet verdwijnen en in het proces van het oplossen ervan vind je de waarheid, de heelheid.
Door je meer en meer bewust te worden van jezelf en dwars door het vuur van het ikbesef te gaan, kom je tot het allerhoogste, het vrij zijn van het ikbesef dat de veroorzaker van de onwetendheid is. Met andere woorden, je leeft in illusies zolang er ikbesef is, maar vrij zijn van ikbesef betekent het einde van alle illusies.
De werkelijkheid, de waarheid, ligt aan de andere kant van de poort van het ikbesef, ze is vrij van alle eigenschappen, van tegengestelden. Door je te bevrijden van de tegengestelden kom je in evenwicht en uit dat evenwicht groeit een nieuw inzicht, dat het begin vormt van de bewustheid die geen ikbesef is. Bewustheid heeft niets van het persoonlijke, terwijl ikbesef juist het toppunt van het persoonlijke is. Door inzicht te hebben in de tegengestelden en er vrij van te zijn raak je van het leven vervuld. Ik zou willen dat jullie beseften dat je, om het onmetelijke, de verrukking van het leven te vinden, de volle verantwoordelijkheid op je moet nemen en dat je denken en voelen dwars door de felle vlam van het ikbesef heen moeten.
In het proces van het doorbreken van het ikbesef wordt de vreugde van de wijsheid zichtbaar. Niet door de individualiteit te ontlopen, maar door er doorheen te gaan kom je tot heelheid.
Leven is evenwicht in denken en voelen. Het denken, de wil, de begeerte, meningen, hartstocht, gewaarwordingen, gevoelens, sympathieën en antipathieën, ze zijn nog maar een begin van bewustzijn. Als je in evenwicht bent, wordt je geestelijk niet meer beheerst door meningen, want meningen horen bij ikbesef en ikbesef is altijd begrensd. Ideeën, verlangens en fantasieën zijn een deel van de individualiteit. Ik beschrijf de ultieme waarheid, die alleen te vinden is door een volledig ikbesef en het bevrijd worden van dat ikbesef. Denk niet dat je vrij bent van verlangens, ideeën en fantasieën, zolang je nog aan het ikbesef gekluisterd bent. Door je behoefte aan inzicht in het nu kun je je zo sterk bewust worden van de situatie dat je je van het ikbesef kunt bevrijden. Het is niet een kwestie van tijd; het is niet een kwestie van karma. Dat zijn de gebruikelijke excuses van de geest om de inspanningen uit te stellen. Je zult onmiddellijk zeggen: "Hoe zit het dan met de mensen die tot die inspanningen niet in staat zijn?" Concentreer je energie niet op de inspanningen van je medemens, maar op die van jezelf. Door je in het nu intens bewust te worden van de situatie stem je je maatstaven, je omstandigheden af op eeuwige waarden.
Er is geen techniek voor nodig om je in het nu intens bewust te worden van de feiten; het ontwikkelen van een techniek vraagt tijd, maar je intense verlangen naar zelfbeheersing in het nu zal door zijn vurigheid de vereiste capaciteiten wekken.
Deugden najagen, iets waar de meeste mensen geestelijk in verstrikt zijn, is niets anders dan een slechte gewoonte, want het drijft het ikbesef alleen maar op de spits. Zolang je nog geestelijk naar meer, steeds meer, streeft, wat tot gehechtheid leidt, blijf je ploeteren en vechten en uit al die inspanning ontstaat het conflict van de tegengestelden. Besef met je hele wezen de complete verraderlijkheid van dit streven naar meer, dat het ikbesef alleen maar versterkt. De menselijke geest moet, ook al wordt hij omgeven door de persoonlijkheid, er voortdurend op gericht zijn vrij van inspanningen te worden door zich van zijn beperkingen te bevrijden. Het leven is intelligentie, dat wil zeggen, de som van alles wat van essentieel belang is. Het is het denken dat de onbedorvenheid van de liefde aantast en als je door intelligentie het denken zuivert, maak je de liefde vrij. Omdat de liefde niet het onderscheid van 'jij' en 'ik' kent, is ze van nature heel, is ze voor haar tot uitdrukking komen, voor haar groei en haar geluk niet afhankelijk van een ander. Ze is haar eigen meester en haar eigen dienaar. Afwijzen en aantrekken zijn haar vreemd. Je kunt van die liefde niet vervuld worden door je emoties te onderdrukken, maar alleen door inzicht te hebben. Onder de intensiteit van dat voortdurende inzicht verdwijnt het persoonlijke. Alleen door intens te leven kun je van je beperkingen af komen, niet door ze te onderdrukken.
Hoe sterker je emoties zijn, des te sneller verdwijnt elk gevoel van egoïsme, van ikbesef, om plaats te maken voor liefde. Die liefde is vrij van zintuiglijke ervaringen en van emotionaliteit. Zintuiglijke ervaringen betekenen je aangetrokken of afgestoten voelen, emotionaliteit houdt in dat je van buitenaf gestimuleerd wordt. Die liefde is volmaakt, ze is van nature eeuwig.
Als het denken door het voelen overmand wordt, is er evenwicht; alleen dan komt het leven volledig tot vervulling. Dat leven is het geluk, niet als tegenstelling tot verdriet, niet het geluk van het toppunt van emotie, maar het geluk van de heelheid die niet het onderscheid kent van 'jij' en 'ik', die zichzelf in stand houdt en tijd, geboorte en dood te boven gaat. Het is de ongestoorde innerlijke rust, die zich steeds vernieuwt. Dat leven is zuiver handelen, bevrijd van alle ikbesef.
Door het volgroeide ikbesef heen brekend, dat wil zeggen in het ware niet gehecht zijn, in de extase van de eenzaamheid, wordt de mens vervuld van de ultieme werkelijkheid. Al kan hij er misschien al een glimp van opvangen, ze kan pas duurzaam zijn als hij volkomen bevrijd is van alle ikbesef, als de individualiteit volledig is opgelost; dat is het leven in al zijn volheid.
Wat is waar?
Hoofdstuk 15
Jiddu Krishnamurti. Wat is waar? Over waarheid en leven. Themaboek aforismen waarheid zijnjiddu leven mens wijsheid inzicht vrij handelen denken. 1934.