Wat is waar?

Hoofdstuk 10

Opoffering en zelfverloochening vind je alleen bij hen die zich de ware zelfontplooiing ontzeggen.

Sommige mensen beweren dat de waarheid waar ik het over heb alleen te vinden is door zelfverloochening en eenzaamheid, door volledig afstand te doen van de wereld en je terug te trekken in de afzondering van een klooster of de stilte van een bos. In India komt het nog voor dat sommige zich vaak terugtrekken in de wildernis, ver van de conflicten, het tumult en de wedijver van de wereld om daar te proberen op te gaan in meditatie.

Je hoeft je niet terug te trekken in een klooster; je hoeft niet de bossen in te gaan om de waarheid te vinden; ik zeg je, wat voor werk je ook doet, waar je ook bent, door flexibel te zijn, door inzicht te hebben, door strijd, zul je op die plek dat wat eeuwig is kunnen vinden. Wil je inzicht hebben in het leven, in de waarheid, of hoe je die levende werkelijkheid ook wilt noemen, dan kun je je verantwoordelijkheden niet ontlopen; je moet ze op een nieuwe manier begrijpen, zodat ze je niet langer aan banden leggen. Door dat inzicht zul je kunnen onderscheiden wat het ware is. Door voortdurend waar te nemen, zonder beweegredenen, zonder je naar een ideaal te richten, zonder ergens voor te willen vluchten, maak je de geest levendig en soepel.

Waarom wil je een offer brengen? Waarom wil je jezelf verloochenen? Waarom wil je iets opgeven waar je op gesteld bent? Als je iets opgeeft dat je dierbaar is, wordt dat opoffering of zelfverloochening genoemd. Maar als alles je dierbaar is, en alles is het leven, dan is er geen sprake van opoffering of zelfverloochening. Als je een offer brengt uit liefde of angst is dat een beperking, maar als je inzicht hebt is er geen beperking. Zelfverloochening bestaat niet voor je als je inzicht hebt en je hart vol liefde is. Als iemand, omdat hij veel ervaren heeft, in staat is inzicht te hebben, terwijl zijn hart vervuld is van liefde voor het leven, dan bestaat er voor hem of haar geen zelfverloochening. Dat geldt ook voor iemand die een helder beeld heeft van het eeuwige, want dat stelt hem in staat het essentiële van het niet essentiële te onderscheiden. Je wilt weten wat je terugkrijgt voor iets dat je opgeeft. Je wilt, met andere woorden, een waarborg, in ruil voor je opoffering, voor je zelfverloochening. Ik praat helemaal niet over opoffering, dat is alleen maar weer zo’n waanidee. Als je inzicht hebt, is er geen sprake meer van zelfverloochening, omdat iets wat geen wezenlijke waarde heeft dan vanzelf zijn betekenis verliest en verdwijnt; je spant je er niet meer voor in je op te offeren of afstand van iets te doen.

Zoals het nu is geef je iets op om er des te meer voor terug te krijgen. Je zegt: “ Rijk zijn botst met een spirituele manier van leven, daarom moet ik afstand doen van mijn rijkdom.” En die rijkdom kan ook macht zijn, een goede positie, gezag, een plezierig leventje enz. Dus word je een asceet. Dat is alleen maar het andere uiterste van wat je verlangde, daarom heeft het hetzelfde hebzuchtige karakter.

Een asceet doet afstand van de wereld zonder er inzicht in te hebben, daarop berust zijn zelfverloochening. Wat jullie vereerd hebben is de zelfverloochening, niet het inzicht.

Je wilt dat iemand je een voorbeeld geeft, dat je kunt volgen en dat voorbeeld, waarvan je gelooft dat het van essentieel belang voor je is, word je geestelijke richtsnoer. Dat getuigt niet van intelligentie, het maakt intelligentie, ware scheppingskracht, onmogelijk; en toch zijn al jullie religieuze en ethische systemen gebaseerd op navolging en opoffering. Ik zeg je dat je nooit inzicht kunt hebben zolang je het een of andere spirituele of ethische systeem volgt. Zolang je innerlijk de slaaf bent van je bezitsdrang kun je er onmogelijk inzicht in hebben wat de juiste waarden zijn. Word je ervan bewust dat je denken en voelen op die manier aan banden wordt gelegd.

Intelligentie is iets heel anders dan afstand doen zonder inzicht te hebben, wat het idee van zelfverloochening is waaronder de meeste mensen gebukt gaan. Zelfverloochening herbergt geen inzicht, maar een leegte, een vacuüm, iets wat alleen maar tot conflicten leidt.

Ik vertel jullie, bijvoorbeeld, dat ceremonieën onbelangrijk zijn. Voor mij zijn ze onbelangrijk, erger nog, ze zijn onwaarachtig, want waar onwaarachtigheid heerst, daar duiken ceremonieën op. Stel nu dat je ze opgeeft, bedenk, ik vraag je niet om wat dan ook op te geven, dan zal er, als je er afstand van doet, vanzelf een leegte, een vacuüm, een ‘niets’ ontstaan in je denken en voelen, die erop getraind zijn te volgen, het gezag te eerbiedigen en naar een beloning te streven. Terwijl daarentegen als je je gaat afvragen of alles wat mensen doen werkelijk van waarde is en als je de maatstaven van het gezag niet zomaar overneemt, je zelf zult gaan ontdekken wat de betekenis is van ceremonieën of van het hiernamaals, of van de conflicten waar bezitsdrang toe leidt. Doordat je denken en voelen er eeuwenlang op getraind zijn een voorbeeld te volgen en ernaar te streven iets te bemachtigen, heb je geen inzicht in de juiste waarden. De waarheid vraagt geen opoffering, maar inzicht.

Wat is waar?

Hoofdstuk 10

Jiddu Krishnamurti. Wat is waar? Over waarheid en leven. Themaboek aforismen waarheid zijnjiddu leven mens wijsheid inzicht vrij handelen denken. 1934.