Wat is waar?
Hoofdstuk 4
Aanpassing doodt elk initiatief.
Waar je te maken hebt met aanpassing, anderen nadoen of een voorbeeld volgen, daar ontbreekt het vanzelfsprekend aan creatief leven en alleen in een echt creatief leven, d.w.z. een leven waarin de intelligentie is ontwaakt, kun je de vreugde en de extase van het leven ervaren. Als je naar je leven kijkt, zul je zien dat alles wat je denkt, alles wat je voelt, berust op nadoen. Je hebt een vooropgesteld idee, een beeld van hoe het leven zou moeten zijn of wat de waarheid is, een beeld dat je uit boeken hebt gehaald of aan het gezag of de wijsheid van anderen ontleent en je bent ijverig bezig je denken en voelen door de mangel te halen om op dat beeld te kunnen lijken. Je hebt een maatschappelijk stelsel opgebouwd dat naleving en aanpassing vraagt; daardoor heb je als individuele mens de mogelijkheid verloren intensief en zuiver te denken en te beseffen dat waar je te doen hebt met aanpassing aan de ideeën van een ander, onoprechtheid en schijnheiligheid onontkoombaar zijn. Als je je eigen gedachten zorgvuldig nagaat, zul je zien dat je je aanpast aan of een vooropgezette voorstelling van het leven, de waarheid of God, of een ervaring uit het verleden of het gezag van een gids. Je zegt: “Hij is wijs, hij weet het vast. Daarom moet ik bij hem in de leer, ik zal zijn woorden als wijsheid aannemen, want hij zegt dat hij het weet.” Ik zeg: pas op voor zo iemand, want in wat je denkt en wat je voelt zaait hij de angst die alle begrip afbreekt.
Ik zeg niet tegen jullie dat ik het weet en dat je mij moet volgen of gehoorzamen; ik vertel je niet dat ik de waarheid vertegenwoordig en dat je die waarheid moet volgen of dat ik de tussenpersoon ben tussen jullie en je geestelijke ontplooiing. Zulke uitspraken wekken alleen maar angst en uit angst kom je tot aanpassing en waar aanpassing is, daar kan geen intelligentie zijn.
Alleen als je innerlijk vrij bent van aanpassing of gezag, het gezag van een ander of dat van je eigen voorbije ervaringen, is er de volheid van in het heden leven, waarin de extase van de waarheid besloten ligt.
Die navolging, die aanpassing, die ontstaat uit je eigen drang tot profiteren en uit angst, heeft gezagdragers, scheidslijnen en klassenverschillen in het leven geroepen: de hogere en de lagere, de ontwikkelde en de onontwikkelde. Die aanpassing leidt tot gehoorzaamheid aan regels.
Als je naar je eigen leven kijkt, zul je zien dat de strijd die je voortdurend voert, er niet op gericht is dat je zult leven, maar dat je je zult aanpassen. Al je inspanningen hebben alleen tot doel wat je denkt, voelt en doet aan te passen aan de voorschriften van een ander, een gezagsdrager, of dat nu een meester, een boek of de een of andere gestorvene is. Dus leiden je strijd en je inspanningen die op aanpassing en navolging berusten, niet tot inzicht, nee, ze maken je schijnheilig en oneerlijk tegenover jezelf. Je weet niet wat je echt denkt, wat je echt voelt, omdat je nooit aan het voorbeeld twijfelt, nooit het gezag in twijfel trekt. Als een schaap volg je de herder en de herder, die je leidt, is zelf blind. Daarom, wie je leider wordt, die zal je te gronde richten.
De mens is een radertje in een machine geworden. Zijn bestaan mist de volheid, de verrukking van het leven; hij is steeds bezig zijn eigen creatieve inzicht te bedwingen, te beteugelen, te onderdrukken en af te breken. Vandaar de enorme ellende en chaos in de wereld.
Aanpassing leidt vanzelf tot de begeerte naar bezit. Iedereen zoekt zekerheid, in deze wereld zowel als in de geestelijke. In deze wereld betekent zekerheid het opeenstapelen van rijkdommen en bezittingen. Ik preek geen armoede; ik wil dat je begrijpt, niet dat je van het ene uiterste in het andere vervalt. Alle uitersten ontstaan uit illusies en je laat je gemakkelijk vangen in de illusie van de tegengestelden. Waar aanpassing bepalend is moet hebzucht in het spel zijn, vandaar het concurrentie systeem van deze beschaving, waarin iedere individuele mens onbarmhartig zekerheid voor zichzelf en de zijnen zoekt, ten koste van anderen.
En dan is er ook nog het zoeken naar geestelijke zekerheid, dat je evolutie of vooruitgang noemt. Vooruitgang is niets anders dan deugden willen ontwikkelen. Zo wordt de deugd een ondeugd. Aanpassing gaat met angst gepaard,dus wil je bepaalde eigenschappen ontwikkelen, deugden, en probeer je iets te presteren, om je te kunnen beschermen en je niet bang, maar veilig te voelen. En zo, door dat idee van vooruitgang, krijg je verdeeldheid, de hogere en de lagere, degene die het weet en degene die het niet weet, wat allemaal verzet wekt en ruzies en conflicten oproept.
Uit het steven naar bezit wordt het machtsdenken geboren. Het hele denkproces is tegenwoordig ondergeschikt aan het streven steeds hoger te klimmen, steeds meer te krijgen, en daardoor heb je geen dag een compleet, rijk gevuld leven.
Aan de basis van je denken liggen dus nadoen, zekerheid en macht. Daarom heb je leiders, raadgevers. Je idee van vooruitgang is het voortdurend overgaan van het ene voorwerp van je onvervulde verlangens op het volgende. Wanneer je ernaar hunkert iets te bezitten in de materiële wereld, streef je ernaar tot je het hebt, maar zodra je het hebt, heeft het zijn aantrekkingskracht en zijn betekenis verloren. Dan zet je hunkerende verlangen je ertoe aan genegenheid, populariteit, roem en macht te zoeken en ga je daar achteraan en krijg je die ook. Maar je bent opnieuw teleurgesteld. En dan zoek je God, de waarheid of het leven, maar nog steeds gedreven door hunkerend verlangen. Je hebt alleen het voorwerp van je hunkering veranderd en dat noem je vooruitgang. Bij dit alles is geen plaats voor inzicht. Inzicht komt als al het conflicten veroorzakende hunkerende verlangen ophoudt.
Je streeft naar macht, in deze materiële wereld van het bezit. Dus jaag je op titels, op erkenning en op rijkdommen, die je een gevoel van macht geven. Ook op het geestelijke vlak streef je naar macht, waarmee je tegenstellingen in het leven roept, die geen plaats laten voor tederheid, vriendelijkheid en genegenheid. Iemand die in de geestelijke sfeer macht heeft gekregen, wordt beheerst door een gevoel van superioriteit en maakt in zijn denken onderscheid tussen hemzelf en degene die niet over die macht beschikken. Dat is voor mij lijnrecht tegenovergesteld aan inzicht. Waar een idee van onderscheid bestaat, kan die levende werkelijkheid niet tot verwezenlijking komen. Dus aanpassing, zekerheid en macht zijn drie belemmeringen die de mens beletten de waarheid te vinden.
Ik kan jullie niet vertellen wat de waarheid is, omdat je je daar geen voorstelling van kunt maken, dat is niet in woorden uit te drukken. Iets dat leeft, dat steeds verandert, is niet te beschrijven en iets wat te beschrijven is, is niet de waarheid. Maar ik kan je vertellen wat de hinderpalen zijn die inzicht in de weg staan. Door zelf te gaan beseffen wat de hinderpalen zijn, door ze onder ogen te zien bij alles wat je denkt en voelt, zul je je ervan bevrijden en daardoor zul je die harmonie, dat evenwicht van inzicht vinden.
Dat zijn dus de belemmeringen, in al hun geraffineerde variaties, die een mens beletten in het nu te leven, wat de enige vorm van onsterfelijkheid is. Nu zeg ik jullie: vecht er niet tegen, verdraag ze ook niet, uit vredelievendheid, maar wordt je ervan bewust dat ze onwaar zijn, dat ze de helderheid van het onderscheidingsvermogen in de weg staan. En je kunt je daar alleen maar bewust van worden door ze te onderzoeken vanuit innerlijk volkomen vrij zijn van iedere gehechtheid. Zoals het nu is hoor je bij de een of andere religie of vereniging. Je loyaliteit verlangt van je dat je bepaalde dingen doet, je religie eist de vervulling van bepaalde plichten. Wat gebeurt er met je, als je iemands volgeling wordt? Je wordt in een systeem ingedeeld, je wordt een menselijke machine, je leeft alleen nog maar volgens bepaalde regels. Met het gevolg dat je helemaal niet meer hoeft te denken, je hoeft geen conflicten meer door te maken; in plaats daarvan neem je een idee aan dat een ander heeft bedacht, die het in zijn leven heeft getoetst en ermee geworsteld heeft, die er zijn leven aan heeft gewijd het te begrijpen en jij richt je leven in naar dat voorbeeld. Maar als je dit werkelijk begrijpt, zul je inzien dat je niet meer kunt werken met een vaste maatstaf of een methode, of die nu van buitenaf komt of uit jezelf en dat uit het zoeken naar eenheid, waar jullie allemaal mee bezig zijn, alleen maar blijkt dat je door net als een ander te willen zijn de conflicten ontvlucht. Je wilt een worden met God, de waarheid of het leven en in die eenheid, die niet meer dan uniformiteit is, hoop je dat alle strijd en verdriet zullen ophouden. Je zegt dat waarheid rechtvaardigheid is, dat waarheid leven is, dat God almachtig of alwetend is en je richt je leven in volgens dat idee. Alles wat je doet wordt bepaald door dat idee, alles wat je denkt is op dat idee geconcentreerd. Je past je aan een voorbeeld aan en je leven is niets anders dan een aan vaste regels gebonden leegheid. Dat gebeurt er met mensen, die op zoek zijn naar een conclusie, naar een resultaat, die er op uit zijn dat hun bewustzijn wordt verruimd en vertrouwen op de leiding van een ander. Als de onderdelen van een machine goed op elkaar aansluiten, is er geen wrijving, dan loopt alles zo glad mogelijk en dat proberen jullie nu ook te doen met het leven. Vrij zijn van alle conflicten wil niet zeggen dat je je aanpast, maar dat je vrij bent van al het verlangen dat de oorzaak is van de ik gerichtheid. Jullie proberen de vrijheid te vinden door de vlucht in de gelijkschakeling en niet door de vreugde van het alleen zijn.
Als je een meester, een verlosser of een leraar zoekt, wil je een instrument in zijn handen worden; je bent er trots op een werktuig te zijn in de handen van iemand die zo’n hoge graad van ontwikkeling heeft bereikt, dat geeft je het idee geslaagd te zijn. Je bent erin geslaagd de langzame dood te sterven die aanpassing is. Je bent erin geslaagd jezelf tot niets terug te brengen, maar dat niets is leegheid, armoede, niet de vruchtbare vernieuwing van het niets zijn van het leven. Door een systeem te volgen, door te verlangen iets te worden en je bewustzijn te laten verruimen door een ander, maak je je geestelijk slaaf van een idee. Terwijl je, om inzicht te kunnen krijgen in de eeuwig levende waarheid, geestelijk juist eindeloos flexibel, uiterst teder, gevoelig en dus vrij van ideeën moet zijn.
Wat ik geprobeerd heb over te brengen zul je begrijpen als je het echt gaat overdenken, niet alleen verstandelijk, maar met een zuiver gevoelsmatig besef van je denken. Besef is niet in een systeem onder te brengen, daar kun je geen groep omheen vormen. Er werd me laatst verteld dat er een vereniging opgericht is van mensen die nergens in geloven! Richten jullie dus geen vereniging op van mensen die geen volgelingen zijn!
Ik hoop dat jullie inzien waarom ik zo lang stil sta bij het punt geen volgeling zijn, er geen middelaars op na te houden en er niet op uit zijn je bewustzijn te laten verruimen. Je hebt misschien het gevoel dat je ego iets geweldigs, iets alomvattends is, maar je zult ontdekken dat het een illusie is; het is een leeg vat, een ballon, die snel door te prikken is.
Waarom volg je een ander na, waarom vorm je je een beeld, dat je vereert? Omdat je je eigen eenzaamheid niet onder ogen durft te zien. Je durft het niet aan de intelligentie tot je toe te laten, die een eind zou maken aan de armoede van de leegheid. Daarom zul je een eindeloze reeks van verontschuldigingen vinden om een volgeling te worden, om het conflict af te zwakken dat het enige is wat tot inzicht leidt. De waarheid leeft in jezelf, die leeft in alles, niet alleen in mij. Ik ben tot die werkelijkheid doorgedrongen, ik ken er de extase van, ik weet wat ze betekent. Ze is onbegrensd, ze is niet in woorden uit te drukken en ik zou willen dat jullie haar gestalte zouden geven in je leven, niet door mij na te doen, maar door te beseffen dat er net zo min een meester als een volgeling is; dan is degene die mediteert de meditatie.
Als je een tijdschrift pakt, of als je de mensen om je heen bekijkt, zul je zien dat alle denken, voelen en doen gelijkgeschakeld wordt. De beschaving is erop gericht je in een bepaalde vorm te gieten. Je moet absoluut vrij zijn van wat de gemeenschap wil en dat is een van de moeilijkste dingen die er zijn. Pas wanneer je je van die belemmering hebt bevrijd, zul je dat wat het eeuwige is in jezelf kunnen vinden. Je moet een lamp voor jezelf worden, dan is er niet langer de angst voor een mislukking of de hoop op succes. Er is niet zoiets als een fout of een mislukking. Als je bepaalde maatstaven hanteert kun je mislukken, maar als je intens leeft, is er geen sprake van mislukking, dan wordt alles steeds opnieuw bijgesteld en is er daarom geen autoriteit, geen onderscheid, geen meester en geen volgeling. Het eeuwige kent niet het onderscheid van ‘jij’ en ‘ik’.
Nu doe je precies het tegenovergestelde. Je houdt het onderscheid in stand waarin er een meester is, die je steeds een paar stappen voor is, terwijl jij altijd achter hem aankomt. Wijsheid kent geen onderscheid, maar jullie denken dat je om wijs te worden een ander moet volgen, die meer gevorderd is dan jezelf bent. Iemand anders kan je inlichtingen of kennis geven, maar dat is geen wijsheid. Wijsheid is directe waarneming die door intelligentie en voortdurende waakzaamheid je geest bevrijdt van alle ik gerichtheid. Volgeling worden doe je uit onvervuld verlangen; een leraar volgen is een nieuwe dosis onwetendheid creëren.
Ik weet dat sommige van jullie erg geleerd zijn en dat is, vrees ik, nu juist het probleem. Je hebt zoveel gelezen, je hebt je geestelijk in zo hoge mate geschoold, dat je denken zijn vitaliteit heeft verloren. Je hebt gemediteerd, je hebt je geestelijk naar een bepaald model gevormd en wel zo grondig dat je niet meer ziet wat bij die vorming bepalend is geweest, namelijk je eigen verlangens. Om dat wat waar is werkelijkheid te laten worden, moet je vrij zijn van de last van de geleerdheid, wat niet wil zeggen dat je niet zou mogen lezen, maar wel dat je vrij zijn moet van de behoefte een ander te volgen of de dingen die ik zeg in een verstandelijke formule vast te leggen, iets waarmee je je inzicht in de volheid van het leven definitief te gronde richt. Dus maak mij nu niet tot degene die jullie te gronde richt. En dat doe je iedere keer als je zegt: “Krishnamurti zegt: ...” Ik wil dat jullie leven, dat jullie de volle extase van het leven kennen, die geen stimulans is, geen zelfbedrog, maar de vreugde die ontstaat als je voortdurend in de verschillende lagen van het zelfbewustzijn doordringt.
Er is me gevraagd: “Is er dan helemaal geen kans dat u in de toekomst ooit intelligente leerlingen zult hebben?” Ik hoop dat ik nooit leerlingen zal hebben, geen intelligente en geen domme. Ik heb het over iets dat veel meer betekent dan of je mijn leerling zult worden, over iets dat je zelf kunt vinden, zodat je vrij kunt zijn van dat dodelijke idee van een gids, van een meester en een volgeling; ik heb het over iets dat je in je leven tot uitdrukking kunt brengen, iets waaraan je niet kunt twijfelen, iets dat je hele wezen is, iets waarin geen onderscheid is van ‘jij’ en ‘ik’, geen onderscheid van lichamelijk, geestelijk en gevoelsleven, iets waarin het geopenbaarde en het niet geopenbaarde een zijn.
En dan is de volgende vraag: “Waarom hebt u dan gezegd dat u met behulp van zelfs maar een of twee die u zouden begrijpen de wereld er totaal anders uit zou laten zien?” Als die enkelen van jullie die werkelijk naar mij luisteren me echt begrijpen, als je je met kracht los maakt van je tradities, je bindingen, van je gemeenschappelijke en persoonlijke verlangens, als je waakzaam bent, als je bewust leeft, als je de volle verantwoordelijkheid op je neemt voor wat je doet, wil je beweren dat je dan je omgeving niet zou veranderen?
Politiek, economie, sociologie, al de vele sectoren van het menselijk streven, ze zijn als de takken van een boom. Als je zorgt voor de wortels van de boom, als je erop toeziet dat hij goed wordt gevoed, zullen zijn takken gezond zijn. Maar dat kan alleen als die enkelen van jullie die luisteren een verandering in hun denken en voelen tot stand brengen. Dat houdt in dat je op een verstandige manier absoluut niet gehecht moet zijn, niet aan dingen en niet aan mensen. Ware eenvoud geeft er niet om of je veel of weinig bezit. Ze is ten enenmale vrij van het idee van iets bezitten.
Ik ben bang dat velen hier alleen maar napraten wat ik zeg, zonder door eigen denken, eigen inzet een bijdrage leveren om er zelf achter te kunnen komen wat die werkelijkheid is waarover ik spreek. Om echt jezelf te zijn, moet je je bewust worden van jezelf, van wat jezelf denkt.
Jullie hebben je creatieve denken en voelen te gronde gericht. Voor de meeste mensen die naar mij komen luisteren gaat het om het idee van een weg, een leraar, een systeem. Ze hopen onder leiding van een ander of aan de hand van een systeem, dat wil zeggen, door de ervaringen en ideeën van een ander in zich op te nemen, op wonderbaarlijke wijze tot de verwezenlijking van de waarheid te komen. Hun enige streven is zich aan te passen. Zo richt je steeds belemmeringen op die de intensiteit van het leven aantasten en verstoren.
Neem bijvoorbeeld meditatie. Je leraar, je theorie of je boek reiken je een methode aan om te mediteren; dat kan aan de hand van een idee of van een afbeelding zijn. Wat je doet, is jezelf bij herhaling dwingen je daarop af te stemmen, waardoor je je bewustzijn vernauwt en het zijn flexibiliteit ontneemt. Die herhaling, dat volgen van een systeem of een idee door een ander na te doen, noem je meditatie of concentratie. Daarbij roepen de inspanningen, van het je aanpassen voortdurend hindernissen op, die een belemmering vormen voor het vinden van de potentieel aanwezige ingeboren intelligentie, die goddelijkheid, waarheid of onsterfelijkheid is.
Die aanpassing wordt aangemoedigd door wat je de beschaving noemt. Sociologie, religie, ethische systemen, spirituele organisaties en het idee van een goeroe, dat alles draagt er toe bij angst bij je te wekken en je te dwingen je naar een voorbeeld te vormen, want waar angst is moet aanpassing zijn en angst neemt vele vormen aan. Bedrieg jezelf niet door te denken dat jouw persoonlijke systeem speciale verdiensten heeft en dat je als je het volgt niet door angst wordt gedreven. Daarmee breng je enkel tot uitdrukking wat je hoopt, maar daar ligt angst in besloten. Elke aanpassing aan het voorbeeld of de ideeën van een ander richt je eigen scheppende energie volledig te gronde, vandaar de talloze beproevingen, die je momenteel in hun greep houden.
Als je erover nadenkt, zul je beseffen dat aanpassing in al de diverse sectoren van het leven is te vinden. In de eerste plaats de aanpassing aan de samenleving, aan de publieke opinie, aan de gewoonten en gebruiken. De publieke opinie is niet alleen de opinie van de overgrote meerderheid van de mensen, het is ook die van je eigen naaste verwanten. Er bestaat een gevestigd patroon van tradities, waaraan je probeert je aan te passen, ongeacht wat je zelf voelt of denkt. Ik preek geen opstandigheid, dat is alleen maar een vorm van domheid. Ik probeer je te laten zien welke belemmeringen het volledige leven in de weg staan en wat er de oorzaak van is en het is aan jullie om dat met zowel je gevoel als je verstand te onderkennen. Je ergens werkelijk bewust van zijn is ogenblikkelijk weten wat er de oorzaak en het gevolg van zijn en dan handel je vanzelf op de juiste manier. Aanpassing werkt belemmerend; als je dat beseft, niet alleen verstandelijk, maar met je hele wezen, met je voelen zowel als met je denken, zul je spontaan handelen en de beste manier vinden om jezelf en je kinderen te bevrijden van de dodelijke tirannie van de publieke opinie.
Er wordt ook voortdurend druk op je uitgeoefend om je aan te passen aan de gewoonten van de samenleving. Dat gebeurt via de literatuur, via de publieke opinie, via het beroep dat je uitoefent om in je levensonderhoud te voorzien en via een opvoedingssysteem waarin de industrie van het examen doen je klaarstoomt om de rest van je leven op een kantoor te zitten. Er bestaan talloze verkeerde en onzinnige gewoonten en tradities, waaraan je je steeds maar weer aanpast en die het tot stand komen van een creatieve manier van leven in de weg staan. Die aanpassing geeft je onvermijdelijk een verkeerd idee van de rol van je persoonlijke voorkeuren, met het gevolg dat je op het terrein van het denken en voelen doet zoals anderen doen, terwijl je als een wilde te keer gaat in de wereld waarin je door wedijver je iets toe moet eigenen.
Als je echt geïnteresseerd bent in wat ik zeg en inziet waar het op gebaseerd is, zul je beseffen wat een verwoestende kracht de aanpassing geworden is in het leven. Je zult inzien dat je niet echt creatief kunt leven zolang je inspanningen, zoals nu, erop gericht zijn de waanvoorstellingen en de kunstmatige constructies op te lappen en in stand te houden.
Er is ook nog de aanpassing via de godsdienst, wat alleen maar georganiseerd geloof is. De godsdienst creëert een model van God, de waarheid of de eeuwigheid, waarnaar je je gedachten en gevoelens wringt door heilige boeken te bestuderen en je te laten overreden door tussenpersonen, die zich priester noemen en je ceremonieën voorschrijven die, zoals ik het bekijk, berusten op kwaadaardige zelfzuchtigheid.
En dan heb je ook nog de aanpassing die ontstaat uit het zoeken naar geestelijke leiding van een leraar, een meester, van wie je hoopt dat hij je zal helpen te ontdekken hoe je in je leven de waarheid kunt vinden. Zo zijn al die talloze systemen van training en leerlingschap ontstaan.
Bij je streven naar die aanpassing ontbreekt het je onvermijdelijk aan het vermogen te onderscheiden wat de echte waarden zijn. Voor mij is bewustwording het toppunt van intelligentie en geen mens of systeem kan je deze intelligentie geven, die door alle strijd en illusie heen weet te onderscheiden wat in het menselijk leven de juiste waarden zijn.
Er bestaan allerlei vormen van aanpassing en je hebt een heel heldere, wakkere geest nodig om te merken op wat voor sluwe bedrieglijke manier ze functioneren. Als je mijn boeken leest, ben je het met me eens, maar in wat je doet houd je de aanpassing in stand. Je moet er voor of er tegen zijn. Aanpassing berust op het verlangen te ontkomen aan de strijd om het persoonlijke bestaan. Ik zeg je: probeer niet te ontkomen, maar zie de barricades die je opwerpt door je aan te passen, dan zul je er vanzelf, spontaan en zonder inspanning vrij van zijn.
In mijn toespraken bied ik jullie geen systeem, geen methode, geen manier om iets te bereiken, omdat, zoals ik gezegd heb, alle aanpassing alleen maar een vlucht is en daarom tot schijnheiligheid leidt. Werkelijk onderscheidingsvermogen voor de juiste waarden in alles wat de mens ervaart, komt alleen als je denken en voelen in harmonieus evenwicht zijn en vrij zijn van alle vooroordeel en bedrog.
Je wilt de waarheid vinden via een bepaalde methode, via een of ander wonder, aan de hand van een gids. Je wilt haar bereiken zonder een traan te laten. Je wilt dat de waarheid, wat je noemt ‘praktisch’ wordt gemaakt, zodat je haar kunt volgen. Omdat je het conflict, het verdriet en de inspanningen van het denken wilt vermijden, bouw je voor jezelf een systeem op. Je verwerpt misschien het systeem dat een ander je heeft aangereikt, veel verstandig denkende mensen hebben dat gedaan, maar dan bouw je je eigen systeem op, dat wel zo bedrieglijk is en waarvan je je veel moeilijker kunt bevrijden.
Je zou geen mens moeten willen volgen of nadoen, onverschillig wie. Ik wil niet op een voetstuk staan, ik wil geen gezag hebben. Maar jullie zeggen: “Nee, het is veel makkelijker voor me als ik iemand kan volgen, het is veel makkelijker voor me mezelf een bepaald etiket op te plakken, een of ander insigne op te doen.”
Er staan veel heiligdommen, veel tempels langs de weg, er zijn veel goden en er zijn veel aanbidders, maar er is maar een waarheid en als je wijs bent en die eeuwige waarheid echt wilt vinden, zul je al deze dingen achter je laten en jezelf volgen.
Als je jezelf volgt, zal ik je metgezel zijn.
Wat is waar?
Hoofdstuk 4
Jiddu Krishnamurti. Wat is waar? Over waarheid en leven. Themaboek aforismen waarheid zijnjiddu leven mens wijsheid inzicht vrij handelen denken. 1934.