Wat is waar?
Hoofdstuk 3
Uit het verlangen naar troost ontstaan de tradities van ons denken en voelen.
Troost wekt angst.
De meeste mensen zijn er op uit lichamelijk, geestelijk of emotioneel een comfortabel leven te leiden. Ik zeg dat wanneer je op zoek bent naar iets dat je voldoening geeft er een vernauwing van je gedachtewereld en je gevoelsleven ontstaat waardoor je kijk op het leven onder de maat blijft. De hele structuur van je denken en je beschaving berust op het zoeken naar vertroosting, naar voldoening, maar naar mijn idee kan streven naar troost je geen inzicht geven en alleen door inzicht kun je tot een intens leven komen.
Iedereen in de wereld zoekt troost, i.p.v. inzicht. Nu is het niet moeilijk om troost te vinden, maar die glijdt snel weer weg, als een schim in het duister. Inzicht blijft, maar komt alleen tot stand door verdriet en zware strijd.
Als iemand troost zoekt, is dat uit gebrek aan levensinzicht. Troost lijdt altijd tot stilstand. Als een vijver met een groen vlies bedekt is, omdat hij stil staat, omdat er geen wind is om het water in beweging te brengen, zal hij nooit het zuivere van de open hemel weerkaatsen. En een denken en voelen dat vervuld is met troost, dat zich in een comfortabel leven heeft genesteld, zal nooit de toestand overwegen of bereiken, die werkelijk geluk is.
Zoeken naar troost houdt een voortdurend aanpassen aan bestaande normen in en betekent daardoor afhankelijkheid van een ander, van je buurman of je vriend, waardoor jij, als individuele mens, niet meer in staat bent zuiver te denken. Je bent onophoudelijk bezig alles en iedereen na te doen en binnen het streven je innerlijk aan te passen aan een bepaald ideaal kan nooit heelheid van denken bestaan, want je denkt niet door, je ondervindt voortdurend de hinder van de omstandigheden, van de samenleving en de traditie.
Overal op de wereld is iedereen op zoek naar geluk, het geluk dat blijvend is, maar dat is niet te vinden langs de weg van aanpassing, in welke vorm dan ook.
Aanpassing, en dat betekent nadoen, begint al in de kinderjaren, door opvoeding, onder invloed van de maatschappij en van uiterlijke omstandigheden. Zo kom je ertoe je gedachten en gevoelens in overeenstemming te brengen met de publieke opinie en ze ondergeschikt te maken aan godsdienstige ideeën of geestelijk gezag. Welke filosofie of godsdienst je ook bekijkt, je zult er een methode in aangegeven vinden, waardoor je tot de waarheid of God kunt komen. Alles wat je doet is aanpassen, anderen nadoen en je denken en voelen vorm geven volgens het specifieke karakter van dat systeem, zodat je niet meer wordt dan een klein radertje in een maatschappelijke of religieuze machine.
De hele structuur van de moderne beschaving is erop gebaseerd dat je je aanpast en je richt naar maatstaven die vastgelegd zijn door de een of andere vorm van gezag, het gezag van de publieke opinie of dat van een geestelijk leraar. En zoals het gaat met religie, maatschappij en idealen, zo gaat het ook met opvoeding; voortdurende aanpassing smoort het individuele denken.
Iedere filosofie, elk denksysteem leidt tot aanpassing. Ik bied je in geen enkel opzicht een geneesmiddel of panacee voor de bestaande kwalen van de wereld en ik geef je ook geen systeem waardoor je het geluk zou kunnen vinden.
Het verlangen naar troost, naar steun, berust op een verkeerd begrip van geluk. Je denkt dat je gelukkig zult zijn als al je verlangens vervuld zijn. De bevrediging van een verlangen leidt niet tot de rijkdom van inzicht. Blijvend geluk is handelen met de volheid van inzicht. Bevrediging is wisselvallig, steeds aan verandering onderhevig, een volslagen illusie, maar inzicht maakt een eind aan alle illusies.
Wees met hart en ziel vrij van verlangen.
Ik bied jullie geen geneesmiddel. Ik geef je geen systeem of methode als een manier om je conflicten tot een oplossing te brengen. Ik weet dat jullie maar al te graag, al te bereidwillig iemand volgen, wie dan ook. Er wordt me telkens weer gevraagd: “Vertel ons toch precies wat we moeten doen! Hoe laat moeten we opstaan, wat voor kleren moeten we dragen, wat moeten we eten, hoe moeten we mediteren?” Stel je voor dat iemand je zal vertellen hoe je moet mediteren, hoe je moet leven!
Jullie zoeken dus voortdurend zekerheid, omdat je bang bent voor de eenzaamheid. Ik geef je de verzekering dat je alleen tot inzicht kunt komen als je volkomen alleen staat, wat iets anders is dan voor je conflicten vluchten in de eenzaamheid.
Waarom zoek je geestelijke en materiële zekerheid? Je wilt dat je rust niet verstoord wordt, je wilt het conflict en de innerlijke strijd ontlopen, dus zoek je in het leven alleen troost en geen inzicht. En je zult troost vinden, er zijn mensen die je troost zullen geven en systemen die in die behoefte zullen voorzien.
Met dat verlangen naar een vluchtig geluk roep je talloze zekerheden in het leven, die je verblinden, waardoor je verstand verstikt raakt en je gevoel gesmoord wordt. Wanneer je eenmaal op eigen kracht beseft dat je in troost het conflict alleen maar ontvlucht, zul je niet langer de profiteur zijn of vluchten in de schuilplaatsen die uit illusies worden opgebouwd, en zo kom je tot het grootste alleen staan in inzicht.
Wat is waar?
Hoofdstuk 3
Jiddu Krishnamurti. Wat is waar? Over waarheid en leven. Themaboek aforismen waarheid zijnjiddu leven mens wijsheid inzicht vrij handelen denken. 1934.